دیتابیس (Database) یا پایگاه داده چیست؟

اگر مدت زیادی را پشت کامپیوتر خود می‌گذرانید؛ احتمالاً چندین بار در روز یا حتی چند بار در ساعت، از دیتابیس یا پایگاه داده استفاده می‌کنید. دیتابیس‌ها پایگاه های اطلاعاتی هستند که در نرم‌افزارها، در تحقیقات علمی و یا تمام سایت‌هایی که از آن‌ها استفاده می‌کنید مانند گنجه هاست وجود دارند. در واقع اگر شما از طریق جستجوی اینترنتی وارد این صفحه شده‌اید، جستجوی شما از دیتابیس بسیار بسیار بزرگ گوگل نشأت گرفته شده است.

البته پایگاه داده فقط برای سایت‌های بزرگ نیست. دیتابیس توسط مشاغل کوچک نیز می‌تواند استفاده شود. در این مطلب قصد دارید توضیح دهیم که دیتابیس (Database) چیست؟ شما را با انواع دیتابیس و مزایای آن آشنا کنیم.

دیتابیس چیست؟

قبل از اینکه بدانید دیتابیس چه مزایایی دارد و با انواع آن آشنا شوید، باید ابتدا بدانید که پایگاه داده چیست؟

دیتابیس (Database) مجموعه‌ای سازمان یافته از اطلاعات ساختار یافته یا داده‌هایی است که معمولاً بصورت الکترونیکی در یک سیستم کامپیوتری ذخیره می‌شوند. دیتابیس معمولاً توسط سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) کنترل می‌شود. به صورت کلی اطلاعات، DBMS، همراه با برنامه‌های کاربردی مرتبطشان، به عنوان دیتابیس شناخته می‌شوند.

داده‌های موجود در اکثر پایگاه‌های داده، معمولاً در ردیف و ستون و در مجموعه‌ای از جدول‌ها ذخیره می‌شوند تا پردازش و جستجوی اطلاعات راحت‌تر باشد. به این ترتیب به راحتی می‌توان اطلاعات را تغییر، مدیریت و کنترل کرد. همچنین اکثر دیتابیس‌ها از زبان (SQL) استفاده می‌کنند.

مزایا استفاده از دیتابیس

حتی با دانستن این که دیتابیس چیست، ممکن است این سوال برای شما هم به وجود آمده باشد که چرا باید از پایگاه داده استفاده کرد؟ به همین دلیل بهتر است با مزایای  Databaseآشنا شوید. ‌انواع مختلف دیتابیس مزایای متفاوتی دارند، اما ویژگی‌های مشترکی از همه پایگاه‌های داده وجود دارد که آن‌ها را برای مدیریت داده‌ها فوق العاده ارزشمند می‌کند:

‌سیستم‌های دیتابیس قادر به ذخیره و مدیریت حجم عظیمی از اطلاعات هستند. به همین دلیل وب‌سایت‌هایی مانند گوگل که روزانه با حجم زیادی از اطلاعات (ترابایت و حتی پتابایت) کار می‌کنند، به پایگاه داده نیاز دارند. البته ممکن است شما با حجم اطلاعات به اندازه ترابایت سروکار نداشته باشید. اما این مزیت دیتابیس که می‌تواند با حجم بالای اطلاعات کار کند، می‌تواند در هر زمینه‌ای برای شما مفید باشد.

انواع پایگاه داده

انواع مختلفی از دیتابیس وجود دارد که معمولاً با توجه به مدل اطلاعات اصلی آنها طبقه‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال، مدل داده رابطه‌ای، اطلاعات را در جداول دو بعدی مرتبط سازماندهی می‌کند. در ادامه برخی از انواع دیتابیس را به شما معرفی می‌کنیم.

دیتابیس توزیع شده (Distributed)

دیتابیس مشترک یا توزیع شده شامل دو یا چند فایل است که در سایت‌های مختلف قرار گرفته‌اند. در این نوع سیستم ، اطلاعات در یک مکان نیستند و در سازمان‌های مختلف توزیع می‌شوند. این نوع دیتابیس ممکن است در چندین رایانه ذخیره شود، در یک مکان فیزیکی یکسان واقع شده یا در شبکه‌های مختلف پراکنده شده باشد.

دیتابیس رابطه ای (Relational)

پایگاه اطلاعات رابطه‌ای در دهه 1980 به وجود آمد. اطلاعات دیتابیس رابطه‌ای به عنوان مجموعه‌ای از جداول با ستون و سطر سازماندهی شده‌اند. فناوری پایگاه داده رابطه‌ای کارآمدترین و انعطاف پذیرترین راه برای دسترسی به اطلاعات ساختار یافته را فراهم می‌کند. همچنین به آن DBMS رابطه‌ای نیز گفته می‌شود که محبوب‌ترین نوع DBMS در بازار است.

دیتابیس شئ گرا (Object-oriented databases)

این نوع پایگاه داده رایانه از ذخیره‌سازی انواع داده‌ها پشتیبانی می‌کند. اطلاعات در دیتابیش شئ گرا به جای داده به شکل شئ ذخیره می‌شوند. همچنین هرکدام دارای ویژگی‌ها و روش‌هایی هستند که مشخص می‌کند با داده‌ها چه باید کرد.

انبار داده (Data warehouses)

یک انبار داده نوعی دیتابیس است که به طور خاص برای جست و جو و تجزیه و تحلیل سریع طراحی شده است. انبار داده یک سیستم اطلاعاتی است که شامل داده‌های تاریخی و جایگزینی از منابع واحد یا چندگانه است.

NoSQL databases (دیتابیس NoSQL)

دیتابیس NoSQL یا غیر ارتباطی اجازه می‌دهد تا اطلاعات بدون ساختار و نیمه ساختار ذخیره و ویرایش شوند (برخلاف دیتابیس رابطه‌ای که نحوه تشکیل همه داده‌های درج شده در پایگاه داده را مشخص می‌کند). پایگاه های داده NoSQL با متداول‌تر و پیچیده‌تر شدن برنامه‌های وب محبوبیت پیدا کردند. این نوع دیتابیس در تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ بدون ساختار بسیار کارآمد است.

دیتابیس نموداری (Graph databases)

این نوع پایگاه داده‌های رایانه بیشتر برای تجزیه و تحلیل اتصالات داخلی استفاده می‌شود. دیتابیس نمودار یک دیتابیس سریع و تحلیلی است که برای تعداد زیادی از معاملات انجام شده توسط چندین کاربر طراحی شده است.

دیتابیس منبع باز (Open source)

همان‌طور که از نام آن پیداست این نوع دیتابیس منبع باز یا اوپن سورس است. این دیتابیس می‌تواند SQL یا NoSQL باشد.

مدل‌های مختلف دیتابیس با توجه به نیاز شما مزایا و معایب متفاوتی دارند. به عنوان مثال اگر می‌خواهید یک دیتابیس با درجه بالایی از یکپارچگی داده ایجاد کنید که انعطاف پذیری بالایی داشته باشد، دیتابیس رابطه‌ای گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. چند مورد دیگر از دیتابیس‌هایی که برای موارد خاص استفاده می‌شوند موارد زیر هستند:

سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) چیست؟

دیتابیس معمولاً به یک نرم افزار برای مدیریت نیاز دارد. به این نرم‌افزار سیستم مدیریت دیتابیس یا همان DBMS می‌گویند. با استفاده از DBMS شما می‌توانید به اطلاعات دسترسی داشته باشید، آن‌ها را ویرایش کنید و یا اطلاعات جدید اضافه کنید.

برخی از نمونه های سیستم های مدیریت پایگاه داده عبارتند از:

البته دقیقا مانند انواع دیتابیس، DBMS مناسب برای شما بستگی به اهداف، قابلیت‌های فنی و منابع موجود شما دارد.

Structured Query Language (SQL) چیست؟

SQL یک زبان برنامه نویسی است که تقریباً همه دیتابیس‌های رابطه‌ای برای جست و جو، ویرایش و تعریف اطلاعات و ارائه کنترل دسترسی استفاده می‌کنند. SQL برای اولین بار در سال 1970 توسط Oracle ایجاد شد. زبان SQL باعث توسعه بسیاری از شرکت‌ها مانند IBM ، Oracle و Microsoft شده است. اگرچه SQL هنوز هم به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرد‌، اما زبان‌های برنامه نویسی جدیدی نیز درحال استفاده هستند.

پایگاه داده MySQL چیست؟

MySQL یک سیستم مدیریت پایگاه داده رابطه‌ای منبع باز بر اساس SQL است که برای برنامه‌های تحت وب طراحی و بهینه شده است و می‌تواند بر روی هر پلتفرمی اجرا شود. MySQL محبوب‌ترین سیستم مدیریت پایگاه داده SQL رایگان است. بسیاری از وب‌سایت‌های برتر و برنامه‌های تحت وب در جهان از جمله Airbnb ، Uber ، LinkedIn ، Facebook ، Twitter و YouTube از MySQL استفاده می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیش‌تر درباره این سیستم مدیریت پیشنهاد می‌کنیم مقاله mysql چیست و چه کاربردی دارد را مطالعه کنید.

مقالات مرتبط در زمینه دیتابیس: