پروتکل FTP چیست؟ تفاوت FTP و FTPS

به خاطر وجود فایل‌های بسیار زیاد در وب‌سایت؛ برای مدیریت و منتقل کردن آن‌ها باید از یک پروتکل انتقال فایل بهره ببرید. یکی از رایج‌ترین و اولین روش انتقال فایل بین رایانه‌های متصل به اینترنت، پروتکل FTP است که از آن برای مدیریت و تغییر در وب‌سایت استفاده می‌شود.

در این مطلب درباره FTP و چگونگی استفاده از آن به شما آموزش می‌دهیم. همچنین خواهید آموخت که FTP Client، FTP Server و SFTP چیست. اما قبل از آن بهتر است به طور کامل بدانیم که پروتکل FTP چیست؟

پروتکل FTP چیست؟

FTP کوتاه شده‌ی عبارت File Transfer Protocol به معنی پروتکل انتقال فایل است. همان‌طور که از نام آن پیداست، از  FTP برای انتقال فایل و برقراری ارتباط بین دو رایانه متصل به اینترنت استفاده می‌شود. این پروتکل یکی از قدیمی‌ترین روش‌های انتقال فایل محسوب می‌شود که قدمتی حدود 50 سال دارد. معمولاً کاربران ساده اینترنت نیازی به استفاده از FTP ندارند. اما اگر به عنوان مدیر یک سایت فعالیت می‌کنید حتما باید با این پروتکل آشنایی داشته باشید.

به عنوان مثال اگر قصد داشته باشید یک فایل یا چند فایل را روی سایت آپلود کنید، برای انتقال فایل‌ها روی سرور یا هاست می‌توانید از پروتکل FTP استفاده کنید. البته روش‌ها و پروتکل‌های دیگری مانند SFTP و FTPS وجود دارند که در ادامه مطلب درباره آن‌ها توضیح می‌‌دهیم. همچنین در مقاله آموزش کار با FTP نحوه ساخت اکانت FTP و برقراری اتصال را آموزش داده‌ایم.

FTP چگونه کار می کند؟

اما قبل از استفاده بهتر است با طرز کار پروتکل FTP آشنایی داشته باشید. هنگام برقراری اتصال FTP، دو کانال ارتباطی مجزا وجود دارد. کانال اول که به نام کانال دستور (command) شناخته می‌شود، مسئولیت ارسال دستورات و دریافت پاسخ را برعهده دارد.

بعد  از این که از طریق کانال فرمان درخواستی ارسال می‌شود، کانال دوم که به آن کانال اطلاعات (data channel) می‌گویند؛ دستورات را اجرا کرده و دسترسی را برای کاربر فراهم می‌کند تا انتقال فایل انجام شود. اتصال در FTP به دو صورت انجام می‌شود.

امنیت FTP چگونه است؟

جواب این سوال را می‌توان با یک کلمه داد؛ خیر! پروتکل FTP مربوط به سال 1971 میلادی یعنی 50 سال پیش است. در آن زمان مسئله هک و امنیت اینترنتی به اندازه امروزه مهم نبوده است. پس FTP امنیت بالایی ندارد و فایل‌ها برای انتقال رمزنگاری نمی‌شوند. به همین دلیل نیز بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از FTPS یا SFTP به دلیل امنیت بالاتر استفاده کنند.

FTPS چیست؟

FTPS به معنی پروتکل امن انتقال فایل و مخفف عبارت File Transfer Protocol Secure است. FTPS همان ماهیت FTP را برای انتقال فایل دارند. ولی پیش‌تر گفتیم که FTP فایل‌ها را بدون رمزنگاری منتقل می‌کند. در پروتکل FTPS هردو کانال دستور و داده رمزنگاری می‌شوند. به این ترتیب اتصال کاربر و سرور به صورت امن اتفاق می‌افتد.

SFTP چیست؟

SFTP نیز کوتاه شده‌ی عبارت SSH File Transfer Protocol به معنی پروتکل انتقال فایل روی SSH است. SSH پروتکل ایجاد پوسته امن، برای اتصالات ناامن است. برای آشنایی بیش‌تر با SSH پیشنهاد می‌کنیم مقاله پروتکل SSH چیست را مطالعه کنید.

نحوه استفاده از پروتکل FTP

تا اینجای مقاله با FTP، نحوه کار آن و امنیتش آشنا شدید. اما چگونه باید از FTP استفاده کنیم؟ برای استفاده از FTP سه راه وجود دارد:

در ادامه هریک از روش‌ها را به شما توضیح می‌دهیم.

خط فرمان یا Command line

اولین روش اتصال به FTP استفاده از کدها و دستورات است که به صورت مستقیم با سرور ارتباط برقرار می‌شود. البته به مرور روش‌های بهتری نیز پیدا شدند. در این روش در سیستم عامل ویندوز از CMD و در لینوکس و مک از Terminal می‌توان استفاده کرد. البته برنامه‌های شبیه ساز Terminal در ویندوز نیز وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

اتصال به FTP از طریق مرورگر

این پروتکل نیز مانند قبلی تا حدودی قدیمی است و امروزه زیاد استفاده نمی‌شود. برخی از مرورگرها نیز این قابلیت را غیرفعال کرده‌اند. برای برقراری اتصال FTP از مرورگر، باید آدرس زیر را در مرورگر خود وارد کنید.

ftp://yourdomain.com

همان‌طور که مشاهده می‌کنید این آدرس با HTTP یا HTTPS شروع نمی‌شود؛ بلکه ابتدای آدرس FTP وجود دارد. همچنین به جای yourdomain نیز باید آدرس دامنه خود را وارد کنید. هنگامی که در مرورگر خود این آدرس را جستجو کردید؛ حال باید نام کاربری و رمز عبور خود را وارد کنید. به این ترتیب از طریق مرورگر به FTP سرور دسترسی خواهید  داشت و می‌توانید به مدیریت فایل‌های سرور یا هاست خود بپردازید.

اتصال از طریق FTP Client

در حال حاضر اکثر مدیران وب‌سایت‌ها از طریق کلاینت‌ها اتصال FTP را با سرور برقرار می‌کنند. انتقال فایل از این روش بسیار آسان است. FTP Client نسبت به دو روش قبلی بهتر است و کار را برای شما بسیار آسان می‌سازد.

FTP Client چیست؟

کلاینت FTP نرم‌افزاری است که روی رایانه کاربران نصب می‌شود و با استفاده از آن دسترسی به پروتکل FTP صورت می‌گیرد. به زبان ساده کلاینت یک روش ساده برای دسترسی به سرور است. با استفاده از Client شما می‌توانید به مدیریت فایل‌های سرور بپردازید. کارهایی از قبیل کپی کردن، انتقال دادن، تغییر نام، ایجاد فایل و… با استفاده از این نرم افزار انجام می‌شود.

بهترین کلاینت های FTP

در حال حاضر کلاینت‌های متعددی وجود دارد که در سطح وب از آن‌ها استفاده می‌شود. اکثر کلاینت‌ها دارای ساختار یکسانی هستند که شامل یک پنجره دوتایی از سرور و رایانه کاربر می‌شود. بیش‌تر کلاینت‌ها برای استفاده عموم رایگان هستند. در ادامه چند مورد از بهترین نرم افزارهای کلاینت FTP را نام می‌بریم.

• FileZilla
• Cyberduck
• FireFTP
• Turbo FTP (اندروید)

در حال حاضر محبوب‌ترین کلاینت دنیا فایلزیلا (FileZilla) است. این برنامه به دلیل رابط کاربری آسان، رایگان و متن باز بودن و قابلیت‌های متعددی که دارد مود توجه اکثر کاربران ویندوز، لینوکس و مک واقع شده است. در صورتی که برای نحوه اتصال FileZilla به هاست و استفاده از آن به کمک نیاز داشتید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله ساخت اکانت FTP را مطالعه کنید.

FTP Server چیست؟

گفتیم که کلاینت یک نرم افزار است که روی دستگاه کاربر وجود دارد تا امکان دسترسی به پروتکل FTP فراهم شود. FTP  سرور نیز برنامه‌ای است که روی سرور نصب می‌شود. کار کردن با این برنامه نیز بسیار آسان است و برقراری اتصال به پروتکل  FTP با استفاده از FTP Server امکان پذیر می‌شود.

سخن پایانی